tib00255000

Text-inc Id:

tib00255000

Headings:

Bartolus de Saxoferrato Tractatus varii. Add: Dinus de Mugello: De successionibus ab intestato. Baldus de Ubaldis: De testibus. Jacobus Aegidius: De reprobatione testium. Nellus de Sancto Geminiano: De testibus. De publicatione testium

Subjects:

law-canon, law-civil

Analysis of content:

1. [a1r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus varii. [Editorial opening] Incipit: ‘Incipiunt tractatus Bartoli de Saxo ferrato qui sua scientia leges illuminavit. Et primo super constitutione extravaganti Ad reprimendum quam suis glossis decoravit & xi coll. appellat sequitur rubrica Quomodo in lese maiestatis crimine procedatur ...’
2. [a1r] Henricus VII, Emperor: Extravagantes. ‘Quomodo in lese maiestatis crimine procedatur. Rubrica. [H]enricus septimus divina favente gratia Romanorum imperator et semper Augustus. Ad reprimendum multorum facinora ...’ [a1r] Explicit: ‘... Datum Pisis iiii nonas aprilis regni nostri anno quinto sc[ilicet] M ccc xii’ Dated: Pisa 2 Apr. 1312.
3. [a1v] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus super constitutione «Ad reprimendum». [Preface] ‘[R]ubrica ista est magistraliter posita ...’ Incipit: ‘[A]d reprimendum primo ponit causam l[egis] condende ...’ [c3r] Explicit: ‘... et hoc est utile per quasdam civitates que habent sua volumina statutorum non publicata manu notariorum sed sunt diucius observata et hoc data est communis ad hanc constitutionem et precedentem.’ ‘Explicit apparatus famosissimi legum doctoris domini Bartoli de Saxo ferrato super extravaganti ad reprimendum. et cetera.’
4. [c3r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus minoricarum. ‘Incipit tractatus minoricarum domini Bartoli’ Incipit: ‘[M]inorum fratrum sacra religio fuit a Christi confessore Francisco in altissima paupertate fundata ...’ [d9v] Explicit: ‘... Et plura alia possent queri q[ue] licet sint dubia propter statum fratrum minoricarum tamen quia hec ad eos non pertinent non est enim eorum commodum vel incommodum ideo ad presens opus non pertinet sed hec in aliis locis debitis sunt tractanda.’ ‘Explicit quartus liber et sic totum opusculum minoricarum per subtilissimum splendidissimumque illuminatorem iuris civilis Bartolum de Saxo ferrato editum cuius anima requiescat in pace. Amen.’
5. [d9v] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de duobus fratribus. ‘Incipit tractatus de duobus fratribus.’ Incipit: ‘[I]ste tractatus in duas principales partes dividitur ...’ [e3r] Explicit: ‘... sed quod Pamp. de dona. inter virum et uxorem l. utrum et Ia. de Are. in d.l. si pater de donatione. et cetera.’ ‘Explicit tractatus de duobus fratribus insimul habitantibus expositus per dominum Bartolum. et cetera.’
6. [e3r] Baldus de Ubaldis: ‘Incipit tractatus domini Baldi de Perusio de duobus fratribus simul habitantibus’ Incipit: ‘[P]rimo quero quid si filius impedit se circa persona patris eo vivo ...’ [e6r] Explicit: ‘... Item si unus fr[atrum] expendit in edificiis habuistis de negociis gestis. l. ex duobus in principio.’ ‘Expletio Baldi super tractatu de duobus fratribus simul habitantibus et cetera.’
7. [e6r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de tyranno. ‘Incipit tractatus de tyrania [sic] et cetera.’ Incipit: ‘[P]rimo quero unde dicatur tyrannus et dicitur a Tyro grece latine fortis sive angustia unde fortes reges tyranni vocabantur ...’ [f1r] Explicit: ‘... An autem in vicinia vel certa parte civitatis posset esse tyrannus supra dixi. et cetera.’ ‘Explicit tractatus de tyrannia domini Bartoli de Saxo ferrato. et cetera.’ Ed.: Diego Quaglioni, Politica e diritto nel Trecento italiano. Il “De tyranno” di Bartolo da Sassoferrato (1314–1357), con l'edizione critica dei trattati “De Guelphis et Gebellinis,” “De regimine civitatis” e “De tyranno.” (Il Pensiero Politico, Biblioteca, 11.) Firenze: Olschki, 1983
8. [f1r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus represaliarum. ‘Incipit tractatus represaliarum’ Incipit: ‘[R]epresaliarum materia nec frequens nec cottidiana erat tempore quo in statu debito Romanum vigebat imperium... ’ [g1v] Explicit: ‘... ille ergo qui est exactus si passus est iniusticiam petat a terra sua represalias more l[egi]timo a[lias] sua auctoritate non potest exercere. et cetera. Bartolus legum doctor... ’ ‘Explicit tractatus represaliarum editus a domino Bartolo de Saxo ferrato legum doctorem Perusino. et cetera.’
9. [g1v] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de insignis et armis [Edited by] Nicolaus Alexandri. ‘Incipit tractatus de insignis et armis’ Incipit: ‘[H]orum gratia de isigniis [sic] et armis que quis in vexillis et clypeis portat ...’ [g4v] Explicit: ‘... Unum tamen scias quod licet arma sua et insignia sua posset in terra sculpere vel depingere tamen arma alicuius domini sui vel maioris non licet in terra sculpere vel pingere. ut C. ne li. signa salva [sic] Christi etc. in rubro et nigro etc.’ ‘Hunc tractatum de insigniis et armis editum a domino Bartolo de Saxo ferrato publicavit post mortem dicti domini Bartoli dominus Ny. Alexandri legum doctor generque suus octavo die ianuarii.’ O. Cavallar-S. Degenring, J. Kirshner, A Grammar of Signs. Bartolo da Sassoferrato's Tract on Insignia and Coats of Arms, Berkeley, 1994
10. [g4v] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de alimentis. ‘Incipit tractatus de alimentis et cetera.’ Incipit: ‘[T]ractaturus de alimentorum materia quia alimenta deberi contingit tam ex iure naturali quam ex iure sanguinis et affectionis ...’ [g6v] Explicit: ‘... Ultimo quero an alimenta sint prestanda de pecunia redacta ex venditione rerum an ex fructibus et redditibus d[e]nt alimenta prestari ut l. iii. § modum. ff. ubi pu. edu. debe. et ff. ad Trebel. . Imperator in fi. et cetera.’ ‘Explicit tractatus super alimentis editus per dominum Bartolum de Saxo ferrato excellentissimum legum doctorem. et cetera.’
11. [g6v] Bartolus de Saxoferrato: Quaestiones ventilatae coram domino Iesu Christo inter virginem Mariam ex una parte et diabolum ex alia parte ‘Incipit tractatus questionis ventilate coram dominum nostro Iesu Christo inter Virginem Mariam ex una parte et dyabolum ex altera parte. et cetera.’ Incipit: ‘[N]ostis fratres carissimi Sathanas proditoria ministeria inde procuravit et ipse Iudas magistrum suum prophetam qui filium Dei se dicebat morti tradi fecerit nostis etiam qualiter genus humanum ab ortu. ... rsquo;’ [h2r] Explicit: ‘... Tunc angeli videntes hoc et chorus celestis ceperunt alloqui Virginem gloriosam dicentes Salve Regina mater misericordie vita dulcedo et spes salve et cetera.’ ‘Explicit processus et tractatus questionis ventilate coram domino nostro Iesu Christo inter Virginem Mariam advocatam humani generis ex una parte et dyabolum contra genus humanum ex alia parte compositus et compilatus per eximium legum doctorem dominum Bartolum de Saxo ferrato civem Perusinum cuius anima requiescat in pace amen.’
12. [h2r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus bannitorum. ‘Incipit tractatus bannitorum et cetera.’ Incipit: ‘[P]rimo videamus utrum bannitus equiparetur damnato ultimo supplicio vel ad bestias... ’ [h4r] Explicit: ‘... Et hec de materia bannitorum dixisse sufficiant, que [licet vera] mihi Bartholo videantur scribo tamen ut aliis materiam investigandi tribuam et ut materia cottidiana minus bene intellecta lucem veritatis assumat. et cetera.’ ‘Explicit tractatus bannitorum editus per dominum Bartolum de Saxo ferrato legum doctorem famo[sissimum].’
13. [h4r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de citatione. ‘Incipit tractatus de citatione et cetera’ Incipit: ‘[Q]uia ut dicitur in auc. offeratur C. de lit[is contestatione] offerendus est libellus reo qui ad iudicium vocatur... ’ [h6r] Explicit: ‘ ... nam prima lex loquitur in dilatoria q[ui] sententia exerceri non potuit ut ibi no[.]. et cetera.’ ‘Explicit tractatus de citatione compositus per excellentissimum legum doctorem dominum Bartolum de Saxo ferrato civem Perusinum. et cetera.’
14. [h6r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de falcone. ‘Incipit tractatus de falcone.’ Incipit: ‘[C]omes Guido de Blancardo cum ivisset venatum amisit falconem ...’ [h6v] Explicit: ‘... et non acquilia ut probatur per dictum § celsus et sic est finis.’ ‘Explicit tractatus de falcone et cetera.’
15. [h6v] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de copula et coniunctione. ‘Incipit tractatus copule et coniunctionis secundum Bartolum’ Incipit: ‘Coniunctio q[uod]. Tria opera[ntur] adducit repetit et coniungit ...’ [h6v] Explicit: ‘... contraria tunc distinguit l. coniunctionem de verb[orum] sig[nificatione] et l. q[uo] usu e[.] ti.’ ‘Explicit tractatus copule et coniunctionis.’
16. [h6v] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de dictionibus. ‘Incipit tractatus dictionum secundum Bartolum.’ Incipit: ‘[D]ictio ubi includit probationem ff. ...’ [i1r] Explicit: ‘... de usu et sol[em] notari in l. illud C. de sacro san[cta] ec[clesia] tetigi in l. si constante ff. so. ma.’ ‘Explicit tractatus dictionum editus per dominum bar. se Saxo ferrato legum doctorem’
17. [i1r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus Tyberiadis. ‘Incipit tractatus de fluminibus seu tyberiadis domini Bartoli de Saxo ferrato legum doctoris’ Incipit: ‘[T]iberiadis est regio iuxta flumen Tyberis constituta ...’ [k2r] Explicit: ‘... ibi enim centrum circuli anterioris et exterioris volvas ergo circulariter et habebis grossiciem vegetis et cetera.’ ‘Explicit tractatus primus de alluvione editus per Bartolum de Saxo ferrato et cetera.’ O. Cavallar, River of Law: Bartolus' s Tiberiadis (De alluvione), in: A Renaissance of Conflicts, ed. by J.A. Marino and T. Kuehn. Toronto: CRRS, 2004, pp. 31-130. [Paragraphs alternate with spaces left blank for illustrations.]
18. [k2r] Bartolus de Saxoferrato: [Tractatus de insula.] ‘Incipit tractatus de insula domini Bartoli... ’ Incipit: ‘[P]ost tractatum de alluvione super est ut de insula videamus ...’ [l2v] Explicit: ‘... ut dictum est et per predicta mulas potes dirimere questiones et cetera.’ ‘Explicit tractatus de insula domini Baetoli de Saxo ferrato legum doctoris famosissimi.’ [Paragraphs alternate with spaces left blank for illustrations.]
19. [l2v] Bartolus de Saxoferrato: [Tractatus de alveo.] ‘Incipit tractatus de alveo domini Bartoli.’ Incipit: ‘[S]uperest ut de alveo dicamus sequentes ordinem quem iurisconsultus secutus est ...’ [l6r] Explicit: ‘... Item contra ff. qui mo. usufructus amit. l. cum usufructus in prin. so. eodem mo. et ita dicit glo. super hac l. Deo gratias.’ ‘Finis tertii tractatus de alveo et cetera do. Bartoli.’ [Paragraphs alternate with spaces left blank for illustrations.]
20. [l6r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de iurisdictione. ‘Incipit tractatus de iurisdictione editum per dominum Bartolum.’ Incipit: ‘[P]rimo igitur circa iurisdictionem sciendum est quod iudex ordinarius vel delegatus statim quod fines sue [potestatis] excedit nihil agit quia factum per eum non valet ipso iure ...’ [l10r] Explicit: ‘... ut dictum est dicunt enim in aliis provintiis iudicem de consuetudine observare contrarium.’ ‘Finis tractatus de iurisdictione Bartoli.’
21. [l10r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de casibus in quibus citatio non valet. ‘Casus in quibus citatio non valet secundum Bartolum.’ Incipit: ‘Quando in angusta tempora v. q. ii. c. i. Quando non exprimitur causa quare sit citatus v. q. ii. c. ultimo ...’ [l10r] Explicit: ‘... Sciendum tamen est quod si citatio nulla est et citatus non defenditur proceditur ut ff. iudi. sol. l. si reus et hi casus no. iii. q. ii. c. si ep[iscop]us.’ ‘Finis casuum in quibus citatio non valet secundum Bartolum.’
22. [l10r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de ritu iudiciorum ad practicam. ‘Incipit ritus iudiciorum ad practicam per Bartolum de Saxo ferrato. Alias dicitur tractatus quem debent servare iudices in cognitionibus et decisionibus cause. Bartoli.’ Incipit: ‘[M]emorie iudicis qui in tribunali quolibet preest occurrunt infrascripta servanda circa decisionem et cognitionem causarum ...’ [m4v] Explicit: ‘... Et omnia quia victus et confessus non auditur appellans secus si victus tame. Nam ipse talis bene appellat ut C. qui ap. non recip. l. observare. et dic ut ibi no. in tex[tu] et in glo[sa]. Bar.’ ‘Explicit tractatus ritus iudiciorum ad practicam per Bartolum.’ Some sections of this text are marked by being printed with different types (gothic).
23. [m4v] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de arbitris. ‘Incipit tractatus de arbitris per Bartolum.’ Incipit: ‘Tractaturus de arbitris, p[rimo] videndum est quis possit esse arbiter ...’ [m6r] Explicit: ‘... de consuetudine autem talis renuntiatio et tale pactum nihil operatur quod no. ’ ‘Explicit tractatus de arbitris editus per dominum Bartolum de Saxo ferrato.’
24. [n1r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus differentiarum inter ius canonicum et ius civile. ‘Incipiunt differentie inter ius canonicum et civile secundum Bartolum et cetera.’ Incipit: ‘[O]pus itaque presens in quatuor partes conabor dividere ... ’ [n10r] Explicit: ‘... Et hec de istis dicta sufficiant. Amen.’ ‘Expliciunt differentie inter ius canonicum et civile secundum Bartolum.’
25. [n10r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de Guelphis et Ghibellinis. ‘Incipit tractatus de Gelphis et Gebelinis [sic] domini Bartoli de Saxo ferrato.’ Incipit: ‘[I]sta cum circa litteralem expositionem scripsissem et super hanc tertiam partem Tyberis meus animus reperi me intra centesimum lapidem al. urbe Romana prope civitatem Tudertinam ...’ [o2r] Explicit: ‘... quod dicitur de gentili qui noviter venit ad fidem xlviii. di. per totum.’ ‘... Explicit tractatus de gelfis et gebellinis domini Bartoli de Saxo ferrato et cetera.’ Ed.: Quaglioni 1983 (see above).
26. [o2r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de regimine civitatis. ‘Incipit tractatus de regimine civitatis secundum Bartolum de Saxo ferrato’ Incipit: ‘[Q]uia hec est ultima pars Tyberis et sic in urbe Romana que caput est mundi, ideo circa modum regendi civitatem aliquem videamus ...’ [o6r] Explicit: ‘... Sed de facili in tyrannidem unius deducitur hoc enim de facto sepius vidimus hec etiam permissio divina est cum scriptum sit qui regnare facit hypocritam propter peccata populi Iob. xxxiiij c. et quia hodie Italia est tota plena tyrannis et cetera.’ Ed.: Quaglioni 1983 (see above).
27. [o6r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus praesumptionum. ‘Incipit tractatus presumptionum per dominum Bartolum de Saxo ferrato.’ Incipit: ‘[P]resumitur contractus simulatus sine aliqua probatione istis casibus qui sequuntur ...’ [o6v] Explicit: ‘... Presumitur divisio inter fratres q[uando] stant separatim v[idelicet] unus ab altero per annos x inter p[rese]ntes et xx inter absentes, ut no. glo. i[n] l. penultima C. conmuni [sic] dividum et cetera Bartolus ll.’
28. [o7r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de carceribus. ‘Incipit tractatus de carceribus Bartoli.’ Incipit: ‘[I]n Christi nomine amen. Quia legum precepta sunt principaliter inventa ne pauperes persone moletiis afficiantur ...’ [o9r] Explicit: ‘... Unum tamen hic in fi[ne] dico quod si aliquis creditor fecerit suum debitorem incarcerari, et debitor non sit solvendo ita quod non possit se sustentare, quod creditor tenetur ipsum alere in carceribus et istud tenet do. Ray[nerius] de Forlivio in l. Iudices C. de epis. audi. Et sic est finis. Unde Deo optimo sint laudes infinite. Amen et cetera.’
29. [o9r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus de percussionibus. ‘Incipit tractatus de percussionibus ex quibus moritur quis ex intervallo an ex illis mortuus dicatur. Per dominum Bartolum.’ Incipit: ‘[S]uper hac frequenter materia dubitacio emersit ...’ [o10r] Explicit: ‘... Sed tam debet pena mitigari ex quo non fecit animo occidendi, ut in d. § divus et l. lege § cum quedam secundum Odof[redum]. Bartolus ll.’
30. [o10r] Bartolus de Saxoferrato: [De ordine iudiciorum]. ‘Ordo iudicii Bartoli.’ Incipit: ‘Hec sunt que in iudiciis frequentantur et fiunt ...’ [p3r] Explicit: ‘... Item no[ta] quod si actor plene probat vincit, a[liter] reus vincit. l. qui accusare. Et de edendo et cetera. Bartolus legum doctor.’ ‘Finis huius opuscoli de ordine iudiciorum secundum Bartolum.’
31. [p3r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus quomodo et qualiter probetur mors. ‘Tractatus quomodo et qualiter probetur mors secundum Bartolum.’ Incipit: ‘[M]ortuum hominem dixit qualiter causa reddatur excitandum est. Mors est privatio vite ...’ [p3v] Explicit: ‘... et ubi sit ignoratur quantunque tempus ignotus inferre non potuit p[rius] aliquid dierum cursus recte testificabitur de morte [licet non] viderit cadaver. Et multa similia visa sunt’
32. [p4r] Dynus de Mugello: De successionibus ab intestato. ‘Tractatus successionum ab intestato secundum Dynum.’ Incipit: ‘[Q]uoniam ab intestato successionum materia in corpore iuris videtur esse dispersa tam in textu quam in glossa ...’ [p6v] Explicit: ‘... Hodie autem predicta doctrina est sublata ut in predictis aperte cavetur. Dynus de Musello excellentissimus doctor.’
33. [p7r] Bartolus de Saxoferrato: Tractatus testimoniorum. ‘Tractatus testimoniorum secundum Bartolum.’ Incipit: ‘[T]estimoniorum usus frequens est et necessarius ...’ [q10v] Explicit: ‘... Ille vero qui ultimum terminum attingit ille dicitur diligentissimus et cetera.’
34. [q1r] Baldus de Ubaldis: De testibus. ‘Circa materiam testium per dominum Baldum de Perusio. Hic attende quam plura.’ Incipit: ‘[S]ed iudex ista dictio sed adversatur et corrigit in quantum l. C. dicebat quod episcopus non admittitur ad testificandum ...’ [r10r] Explicit: ‘... Et ista colliguntur ex dictis Bar[toli] in dicta l. eos et cetera.’ ‘Et sic est finis.’
35. [r10v] Jacobus Aegidius: De reprobatione testium. ‘[T]ractatus ad reprobationem testium compositus per Iacobum Egidii utriusque iuris doctorem.’ Incipit: ‘Incipit doctrina ad reprobandum testes. Et in primis reprobantur per Innocentium papam ...’ [s8v] Explicit: ‘... Et testes debent omni suspicione carere l. ticium in p[.] ff. de testi.’ ‘Finis. Laus Deo Amen.’
36. [t1r] Nellus de Sancto Geminiano: De testibus. ‘Circa eandem materia testium vide hic aliqua per dominum Nellum de sancto Geminiano.’ Incipit: ‘[Q]uia testium materia amplissima est et diffusa et per multos tractatur doctores diffuse ...’ [t10v] Explicit: ‘... Et subsequenter ponit argumentum quod si unus testis probat veritatem ipse idem et alius probat famam quod Commixtis his probationibus sit efficax probatio facta in causa civili per glo. que est in l. in § divus ff. de testi.’
37. [v1r] Nellus de Sancto Geminiano: De publicatione testium. Incipit: ‘De publicatione testium videndum est. Nam post examinationem sunt testes publicandi ...’ [v9r] Explicit: ‘... Quid autem si testis qui deponit falsum excuset quod no[torius] aliter scripsit quam ipse dixit. Vide in spe. de teste. § i. versi sed pone ecce iudex.’
38. [v9r] [Editorial close] ‘Et sic est finis tractatuum tam Bartoli quam aliorum addentium quorum nomina magis clare in tabula sequenti habentur. et cetera.’
39. [v9r] Colophon: ‘M.CCCC.LXXII. | Hos Vindelinus toto memorabilis orbe | Pressit tractatus Bartole clare tuos | Emendatoris lausem [sic] eterna labori | Nec minor artificis fama perennis erit’
40. [v9v] [Table of contents] ‘Tabula tractatuum Bartoli de Saxoferrato civis Perusini legum doctoris in orbe famosissimi.’ [Treatises are listed under their titles with reference to the leaves.]

Imprint:

[Venice] Vindelinus de Spira f° Secundo folio: facta primis duobus parentibus super quibus pendent 1472

Collation:

[a-g10 h6 i-l10 m6 n-o10 p12[-8] q-r10 s8 t-v10] Blank the last leaf [v10] and [p8] which is cancelled. 191 ll.

References:

Source: Cambridge UL; BSB-Ink B-200. ISTC: ib00255000 GW 3665. Created by A. Panzanelli.